Cierpisz na ból promieniujący od karku albo ból głowy połączony z uczuciem sztywności w szyi? Przeczytaj, co może być przyczyną takiego szyjnopochodnego bólu głowy i jak wygląda diagnostyka. W artykule wspominamy również o metodach leczenia bólu karku i głowy.
Szyjnopochodny ból głowy
Jeżeli jednocześnie boli Cię kark i głowa, to istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że przyczyna bólu umiejscowiona jest w obrębie szyi. Ból ten nazywany jest szyjnopochodnym i co ważne – nie jest on samodzielną jednostką chorobową, jak np. klasterowy ból głowy. Szyjnopochodny ból głowy uwarunkowany jest wieloma różnymi czynnikami, a w artykule skupiamy się właśnie na wyjaśnieniu tych czynników, czyli przyczyn.
Jak rozpoznać ból szyjnopochodny? Bardzo często towarzyszy mu sztywność karku, mrowienie, promieniowanie nie tylko do głowy, ale też barków i ramion, a ból nasila się podczas wykonywania ruchów szyją. Zarówno nasilenie, jak i charakter bólu szyjnopochodnego są różne, co utrudnia rozpoznanie. Często zdarza się, że ból szyjnopochodny mylony jest z migreną, dlatego pierwszym krokiem w przypadku bólu karku i szyi powinna być konsultacja lekarska i wykonanie badań diagnostycznych, o których piszemy w dalszej części artykułu.
Przyczyny bólu karku i głowy
Do najczęstszych przyczyn bólu szyi i głowy zalicza się zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, przebyte urazy kręgosłupa, choroby o podłożu zapalnym, choroby reumatyczne, wzmożone napięcie mięśni, ale także stres i długotrwałe przyjmowanie niewłaściwej pozycji ciała. O wszystkich tych przyczynach piszemy poniżej.
Najbardziej prozaiczne przyczyny bólu głowy i karku
Istnieje spora grupa przyczyn bólu karku i głowy, które pozwoliliśmy sobie nazwać “prozaicznymi”. To przede wszystkim przyjmowanie niewłaściwej pozycji ciała, która może być wymuszona przez wykonywaną pracę (występuje np. wśród stomatologów, fryzjerów), ale bardzo często dotyczy także osób pracujących przy komputerze.
Fryzjerzy to grupa zawodowa, która bardzo często cierpi na bóle pochodzące od kręgosłupa
Nie mniej ważna jest pozycja przyjmowana podczas relaksu – niewłaściwa postawa w trakcie wieczornego oglądania telewizji, czytania książki, a także w czasie snu może skutkować porannym bólem głowy i sztywnością karku. Jeśli taka nieprawidłowa pozycja przyjmowana jest regularnie, to skutkiem mogą być poważniejsze dolegliwości, np. zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. Dlatego tak ważne jest, by dbać o właściwą pozycję ciała podczas każdej wykonywanej czynności.
Kolejną “prozaiczną” przyczyną bólu głowy i karku może być nadmierne skręcenie lub nadmierne wyprostowanie szyi, np. podczas wykonywania ćwiczeń czy innych aktywności. Jeśli przydarzyło Ci się coś takiego, a ból jest intensywny i nie przechodzi, to koniecznie udaj się do lekarza.
Ostatnia z “prozaicznych” przyczyn to stres, który bardzo często prowadzi do wzmożonego napięcia mięśni, co może objawiać się bólem karku i głowy. Stres podnosi także ciśnienie krwi i jest jedną z przyczyn napięciowego bólu głowy. Nie należy go lekceważyć i uznawać za “normalny stan współczesnego człowieka” ze względu na to, że występuje powszechnie.
Jeśli wiesz, że przyczyną bólu może być niewłaściwa postawa ciała czy stres, to postaraj się jak najszybciej zlikwidować te czynniki – zapoznaj się z zasadami ergonomii pracy i wypoczynku, znajdź najlepszy sposób na relaks, udaj się na masaż leczniczy. Do relaksu i rozluźniania mięśni możesz wykorzystać również wibroterapię, czyli metodę leczenia wibracjami. Polski producent urządzeń do wibroterapii – firma Vitberg – posiada w swojej ofercie Moduł Szyja, który rekomendowany w przypadku bólu szyi oraz szyjnopochodnego bólu głowy.
Do tygodniowej rutyny warto wprowadzić również polecane przez nas ćwiczenia na ból szyi i karku, które rozciągają i wzmacniają mięśnie.
Ból karku promieniujący do głowy o podłożu zwyrodnieniowym
Zwyrodnienia struktur kręgosłupa uznawane są za najczęstszą przyczynę bólu karku i głowy. Jeśli któraś ze struktur uciska korzenie nerwowe, to objawia się to bólem promieniującym.
Zmiany zwyrodnieniowe mogą obejmować niemal każdą strukturę kręgosłupa, ale najczęściej dotyczą krążków międzykręgowych, popularnie nazywanych dyskami.
Degeneracja dysków bardzo często jest skutkiem braku aktywności fizycznej i siedzącego trybu życia, nawykowego przyjmowania nieprawidłowej postawy ciała, przeciążeń oraz przebytych urazów. Zwyrodnienie kręgosłupa wynika też ze zmian związanych ze starzeniem się organizmu.
Jak rozpoznać, czy ból którego doświadczasz wynika ze zwyrodnienia kręgosłupa? Przede wszystkim posiada on charakter promieniujący od szyi do potylicy i najczęściej nasila się podczas ruszania głową w bok i odchylania jej do tyłu. Ponadto może towarzyszyć mu sztywność i tkliwość karku, szumy uszne albo mrowienia.
Lokalizacja bólu uzależniona jest od tego, który korzeń nerwowy jest uciskany. Bóle promieniujące do głowy najczęściej dotyczą ucisku na korzenie nerwowe C2 i C3. Z kolei ucisk na korzenie C4, C5 i C6 objawia się bólem karku promieniującym do ramienia (C5) lub ramienia i przedramienia (C6).
Leczenie bólu zwyrodnieniowego ma charakter zachowawczy. Ogromną rolę odgrywa w nim fizykoterapia (w tym magnetoterapia, ultradźwięki, elektroterapia, krioterapia miejscowa), masaże lecznicze oraz kinezyterapia, czyli ćwiczenia fizyczne. W warunkach domowych można stosować także wibroterapię.
Ból szyi i głowy a występowanie punktów spustowych
Ból obejmujący szyję i głowę często łączony jest z tzw. zespołem bólu mięśniowo-powięziowego i obecnością punktów spustowych (z ang. trigger points). Punkty spustowe to bardzo wrażliwe miejsca w mięśniach szkieletowych, które wyczuwalne są jako guzki lub zgrubienia. Mechanizm powstawania punktów spustowych nie został jeszcze w pełni wyjaśniony.
W tym miejscu trzeba wprowadzić jeszcze jedno pojęcie, czyli napięciowy ból głowy. To najczęściej występujący ból głowy, o umiarkowanym nasileniu i tępym charakterze. Zazwyczaj obejmuje całą głowę lub okolice skroni. Chociaż International Headache Society (IHS) wyróżnia aż 80 różnych rodzajów bólu głowy, to właśnie napięciowy ból występuje w przeważającej części (stanowi nawet do 78% wszystkich bólów, choć to oczywiście dane, które są trudne do jednoznacznego oszacowania).
Dlaczego piszemy o tym bólu? Przyczyny napięciowego bólu głowy nie zostały jednoznacznie ustalone, ale bardzo często dolegliwości tej towarzyszy ból wynikający z obecności punktów spustowych. Trudno wskazać, jaka występuje pomiędzy nimi zależność, co jest przyczyną a co skutkiem, ale najważniejsze, że dzięki temu odkryciu łatwiej jest leczyć bóle mięśniowo-powięziowe.
W zależności od tego, gdzie umiejscowiony jest punkt spustowy, inna jest lokalizacja bólu. Przykładowo – punkty spustowe występujące w mięśniu czworobocznym grzbietu wywołują ból karku, potylicy i górnej części głowy. Z kolei punkty spustowe na mięśniu obojczykowo-sutkowym wywołują ból przypominający zatokowy, zlokalizowany w górnej części twarzy, któremu towarzyszy ograniczenie zakresu ruchu szyi, a nawet ból gardła.
Zespoły bólu mięśniowo-powięziowego często przypominają charakterem inne schorzenia i nie zostają rozpoznane. Dlatego, jeśli od jakiegoś czasu dokuczają Ci bóle głowy, których przyczynę trudno jest określić, to warto udać się do fizjoterapeuty specjalizującego się w rozpoznawaniu i leczeniu punktów spustowych. Dla doświadczonego fizjoterapeuty znalezienie punktów spustowych nie jest trudne. Jeśli okaże się, że ból wywołują punkty spustowe, to terapeuta wdroży odpowiednie leczenie, w tym zabiegi fizykalne.
Inne przyczyny szyjnopochodnego bólu głowy
Ból karku i głowy może występować także po przebytym urazie, najczęściej w wyniku wypadku komunikacyjnego. Szczególnie często zdarzają się urazy biczowe (z ang. whiplash). Nazwa tego urazu pochodzi od ruchów, które wykonuje szyja i głowa podczas wypadku: najpierw gwałtownie odchylają się do tyłu, a następnie do przodu. To uraz obejmujący struktury kręgosłupa szyjnego, a jego objawem jest nieprzemijający ból karku i głowy, zawroty głowy, ograniczenie ruchomości szyi.
Ból szyi i głowy może także wynikać z chorób reumatycznych, zwłaszcza fibromialgii. Choroba ta charakteryzuje się uogólnionym bólem mięśni i stawów, czyli bólem “całego ciała”. Bardzo często ból promieniuje od krzyża aż do karku i tylnej części głowy, a także w dół do kostek. Leczeniem fibromialgii zajmują się przede wszystkim reumatolodzy.
Ostatnią dużą grupą przyczyn bólu obejmującego kark i głowę są choroby o podłożu zapalnym, którym najczęściej towarzyszy podwyższona temperatura, bóle mięśni i osłabienie. Choroby te powinien zdiagnozować lekarz pierwszego kontaktu.
Diagnostyka w przypadku bólu karku i głowy
Z każdym silnym lub długotrwałym bólem głowy i karku należy zwrócić się do lekarza. Środki przeciwbólowe powinny być tylko doraźnym elementem leczenia, ponieważ nie zlikwidują one przyczyny bólu. Większość dolegliwości, które wywołują ból głowy ma charakter narastający, więc im szybciej podejmiesz leczenie, tym powinno być ono krótsze i dawać lepsze efekty.
W przypadku bólu głowy wstępna konsultacja dokonuje się oczywiście u lekarza pierwszego kontaktu. Jeśli ból jest nieswoisty (czyli taki, któremu nie da się przypisać konkretnej przyczyny) i nie towarzyszą mu objawy charakterystyczne dla danej choroby zapalnej, to zapewne otrzymasz skierowanie na badania obrazowe, by potwierdzić lub wykluczyć zmiany zwyrodnieniowe. Ponadto na podstawie wstępnego rozpoznania lekarz skieruje Cię do neurologa, ortopedy, reumatologa lub innego specjalisty.
Jeśli ustalanie diagnozy trwa długo, to warto udać się także do fizjoterapeuty, który zbada Cię pod kątem obecności punktów spustowych. Możesz także skorzystać z poradni leczenia bólu, a tych jest w Polsce coraz więcej i specjalizują się w różnych alternatywnych metodach łagodzenia bólu. Z zabiegów wibroterapii możesz skorzystać w Poradniach Vitberg.
Źródła:
- Dobrogowski J, Zajączkowska R., Dutka J., Wordliczek J., Patofizjologia i klasyfikacja bólu, Pol. Przegl. Neurol 2011;7(1):20-30.
- Łukaszewska M., Łukaszewski B., Nazar J., Jurczyk M.U., Radikulopatia szyjna, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 1 (38) 2014.
- Litak J., Grochowski C., Kulesza B., Kamieniak P., Ból kręgosłupa szyjnego w przebiegu radikulopatii, Journal of Education, Health and Sport 6 (11) 2016
- Kuncewicz E., Sobieska M., Samborski W., Bóle mięśniowo-powięziowe a napięciowy ból głowy, Annales Academiae Medicae Stetinensis 2008, 54 (3).
- Chochowska M., Ogrodowczyk R., Klonowska J., Wytrążek M., Terapia punktów spustowych w napięciowych bólach głowy [w:] Fizjoterapeutyczne KNOW-HOW pod red. Nawrat-Sołtysik A., Pasek J., Katowice 2017.
Źródło tekstu: https://www.wibroterapia.com/bol-karku-i-glowy-jak-leczyc-w-zaleznosci-od-przyczyny-bolu/